CANNES 2024: 10/10 dla horroru "The Substance" z Demi Moore. Ma szansę na Złotą Palmę?

Jest pierwsze (i zapewne ostatnie) 10/10! Michał Walkiewicz wystawił maksymalną notę francusko-amerykańskiemu horrorowi "The Substance" z Demi Moore i Margaret Qualley w rolach głównych w reżyserii Coralie Fargeat ("Zemsta"). W Cannes swój nowy film pokazał również chiński mistrz Jia Zhangke ("Dotyk grzechu", "Najczystszy jest popiół"). Recenzję "Caught by the Tides" pisze dla nas Łukasz Mańkowski.

recenzja filmu "Caught by the Tides"

Widoemat
autor: Łukasz Mańkowski 

Gdyby zamiast filmów Jia Zhangke tworzył chińskie przysłowia, napisałby pewnie, że w słowach popowych piosenek odbijają się pokoleniowe pragnienia tych, którzy je śpiewają. Jeszcze zanim został twarzą chińskiego niezalu, zerkał w zakazane historie poprzez soczewkę muzyki popularnej. Gdy jego bohaterowie uginali się pod ciężarem systemowych grzeszków państwa środka, jedno zawsze niosło słodką osłodę – popowa pieśń ludu. Zebrane w całość kiczowate piosenki stworzyłyby pewnie fascynujący rejestr; playlistę o drganiach silniejszych niż niejedna drama. "Caught by the Tides" jest takim sejsmografem, klamrującym dotychczasowe obserwacje Jia na przestrzeni dwóch dekad – przepełnionym chińskim popem, tęsknymi spojrzeniami, metafilmową tkanką i brutalnymi rozczarowaniami.


Jia zaczyna w typowy dla siebie sposób. Twarz zerka na krajobraz, odległy i jakby obcy, a w spojrzeniu odbija się pejzaż natury – toczący walkę o przetrwanie ze słupami dymu, leniwie wypływającego z pobliskich fabryk. Cięcie i jesteśmy już w przeszłości: rok 2001, północne Chiny, miasto Datong w Shanxi. Chiny zalewa euforia szczęścia, bo oto w 2008 mają stać się domem dla igrzysk olimpijskich. Ziarnista taśma, dokumentalny rejestr – grupka kobiet dywaguje, która z nich potrafi śpiewać, aż w końcu słowa przechodzą w melodię, rozmowy – w śpiew. Kolejne cięcie prowadzi nas do Qiaoqiao, ponownie zagraną przez Zhao Tao (aktorkę niemalże wszystkich filmów Jia), która jakby wpisana w dokumentalny format, jeszcze w 2001 wyruszyć ma w podróż ku chińskiemu południu, a wszystko po to, by uratować kruchą relację z Binem (Zhubin Li). 

Trudno będzie jednak dogonić mężczyznę, który opuszcza rodzinne strony w nadziei na bardziej lukratywny biznes. Jest jednym z wielu, któremu Chiny obiecały spełnienie chińskiego snu, złapanie tytułowej, nieuchwytnej fali; jednym z wielu, co to obudził się po drugiej stronie kraju, którego sam nie do końca już rozpoznaje. Brzmi to wszystko znajomo – podobnie było już w "Martwej naturze", gdzie postać grana przez Zhao Tao podążała śladami męża, podczas gdy w tle huczało od miejskiej transformacji; czy w "Najczystszy jest popiół", gdy małżonkowie również mierzyli się z wizją koniecznej rozłąki. Podobnie jest z rozpisaniem historii na trzy rozdziały, trzy płaszczyzny czasowe – analogicznie Jia portretował przemiany w chińskim społeczeństwie w "Nawet góry przeminą", chwytając dialog pomiędzy przeszłością a niepewną przyszłością.

Całą recenzję filmu "Caught by the Tides" można znaleźć już na karcie filmu POD LINKIEM TUTAJ. 

recenzja filmu "The Substance"

Body/Body Ciało/Ciało
autor: Michał Walkiewicz

Powierzchnie tnące, substancje żrące. W "Zemście", debiutanckim filmie Coralie Fargeat, zgwałcona i pozostawiona na śmierć dziewczyna odkażała gorejącą ranę rozgrzaną puszką po piwie. Logotyp browaru w postaci orła z rozpostartymi skrzydłami wypalił się na jej brzuchu niczym upiorny tatuaż i cóż – to najbardziej heavy-metalowa rzecz, jaką w życiu widziałem. W jej nowym filmie, horrorze "The Substance", więcej jest glamu i popu, ale strategia artystyczna się nie zmienia: albo grubo, albo wcale. To dzieło, które uratuje niejedną imprezę, a kilka przedwcześnie zakończy; film, który puszczasz swojemu staremu, bo gra w nim Demi Moore, a ten wywozi cię do lasu i zwraca ci wolność. Nie obejrzysz go na telefonie w tramwaju, nie polecisz nikomu na zimowy wieczór, nie wybierzesz na pierwszą randkę. To śmieć o idealnych kształtach i perfekcyjnej fakturze. Nie pasuje do galerii, ale możesz rzucać nim w ludzi i zanosić się obłąkańczym śmiechem. 


Nazwisko zobowiązuje. Elisabeth Sparkle (Demi Moore) kiedyś błyszczała w świetle reflektorów, dostawała Oscary, a po jej gwieździe na hollywoodzkim bulwarze dreptali fani. Teraz prowadzi kursy aerobiku w porannym paśmie telewizyjnym, a gdy zerka w lustro, widzi worek na gnijące mięso, zczerniałe kości i nieświeżą krew. By przegnać natrętne myśli o przemijaniu, wyliniała diwa sięga po fiolkę z tytułową "substancją". Specyfik pozwala sklonować ciało i podzielić świadomość; wyodrębnić z macierzy piękniejszą i jędrniejszą wersję siebie i prowadzić podwójną egzystencję na starotestamentowych zasadach: tydzień w jednym dziele stworzenia, tydzień w drugim. Kiedy jednak alter ego bohaterki, rozerotyzowana Sue (Margaret Qualley), zazna korzyści płynących z drugiej młodości i przestanie respektować surowe obostrzenia, Elisabeth zmieni się w żywą wersję portretu Doriana Graya i przejdzie do kontrataku. Konsekwencje nadużyć bohaterki z rozdwojonym umysłem będą opłakane. I gdy mówię "opłakane", nie chodzi mi o moralitet z łkającymi smyczkami oraz konkluzją, że najtrudniej jest kochać siebie. Mówię o jednoczesnej wizycie w rzeźni, cyrku, sklepie "Flying Tiger" i klinice medycyny estetycznej. 

Składniki, z których Fargeat pichci tego ratatuja, znajdziecie w każdym dyskoncie z cronenbergaliami. Z jednej strony to wielowektorowa satyra – na uprzedmiotawiającą kobiety współczesną kulturę, na światek celebrytów, na telewizję śniadaniową, na co tylko chcecie. Z drugiej – to rzecz o podprogowym języku pogardy wobec starości przenikającym popkulturę. Z trzeciej – całkiem mądra alegoria korporacyjno-medialnego piekiełka. Z pięćdziesiątej ósmej – hołd dla zaginionego gatunku thrillerów erotycznych oraz szatańska wersja "Persony" Bergmana, w której dialog młodości ze starością przepisany jest na slapstick i kopniaki z półobrotu.

Całą recenzję filmu "The Substance" można znaleźć już na karcie filmu POD LINKIEM TUTAJ.